წმ. იოანე დამასკელის, წმ. ნიკიფორე აღმსარებელის, წმ. ფოტი პატრიარქის, ექვთიმე ზიგაბენის, წმ. გრიგოლ პალამას, წმ. ფილოთეოს კოკკინოსის და წმ. სვიმეონ თესალონიკელის სწავლებათა მიხედვით

მონაკვეთი წიგნიდან "საეკლესიო დოგმატიკა და ერესები"

ქვემოთ წარმოდგენილი ტექსტი (ორიგინალის და პარალელური თარგმანების დართვით, წყაროზე მითითებით და დამატებითი სქოლიოებით) მოთავსებულია ხსენებული წიგნის 1309-1327, 1447-1473 გვერდებზე

წმ. იოანე დამასკელი "გამოკრებანი წამებათანი" ანუ "მამათა მოძღვრება" (DOCTRINA PATRUM)

წმ. არსენ იყალთოელის "დოგმატიკონში" წმ. იოანე დამასკელის ავტორობით შეტანილია უდიდესი ღირსების საღვთისმეტყველო ნაშრომი სახელწოდებით "გამოკრებანი წამებათანი", რაც არის იგივე სახელგანთქმული "მამათა მოძღვრება" ანუ Doctrina Patrum. აღნიშნული წერილობითი მონუმენტი, როგორც "ციტატების" ["წამებათა"¹] გამონაკრები" ანუ ფლორილეგიუმი [="ყვავილთკრებული", ანთოლოგია] ღმერთშემოსილ ქალკედონიტ მამათა თეოლოგიური განმარტებებისა, წარმოადგენს იმ დოგმატურ ფუძეს, რომლისგანაც, თანახმად სათაურისა, "ცხადად ვსწავლობთ მთელი კათოლიკე [საყოველთაო] ეკლესიის სარწმუნოებას, კერძოდ საღვთისმეტყველო ქადაგებას, საღვთო განკაცების მოძღვრებას და ეკლესიის სხვა ჭეშმარიტ დოგმატთა უცთომელობას" (შდრ. სრული სათაური: "სიტყვები წმინდა მამებისა ანუ გამონაკრები ციტატებისა, რომელთა მიერ ცხადად ვსწავლობთ სამოციქულო ეკლესიის მთელ მოძღვრებას, - ვამბობ ღვთისმეტყველების ქადაგებას, საღვთო განგებულების [=განკაცების, ე.ჭ.] უწყებას და ეკლესიის სხვა ჭეშმარიტ დოგმატთა ზედმიწევნითობას". შდრ. არსენისეული თარგმანი: "წმიდათა შორის მამისა ჩუენისა იოანე მანსურ-წოდებულისა² სიტყუანი წმიდათა მამათანი, ესე იგი არს გამოკრებანი წამებათანი, რომელთა მიერ ყოველივე კათოლიკე ეკლესიისა სარწმუნოებაჲ განცხადებულად გუესწავების - ღმრთისმეტყუელებისასა ვიტყჳ ქადაგებასა და საღმრთოჲსა განგებულებასა [ე.ი. განკაცების, ე.ჭ.] სიტყუასა და სხუათა მართალთა ეკლესიის შჯულთა უცთომელობასა" (დოგმატიკონი, S 1463, 158 r).

"გაიხრწნა რა თავდაპირველად ადამის ბუნებითი მოაზროვნეობის არჩევანი, თავისთან ერთად თანაგახრწნა მან ბუნება, რამაც განიშორა უვნებობის მადლი, და [ასე] მოხდა ცოდვა. პირველი და სათანადოდ გასაკიცხი¹ ეს იყო კეთილისგან ბოროტებისკენ გადაცთომა არჩევანისა, ხოლო მეორე, გამომდინარე პირველისგან, - უხრწნადობისგან ხრწნადობისკენ გაუკიცხავი² გარდაქმნა ბუნებისა. ასე რომ, ორი ცოდვა მოხდა პირველმამაში საღვთო მცნების დარღვევის კვალობაზე, ერთი - გასაკიცხი, ხოლო მეორე - არგასაკიცხი, რასაც მიზეზად აქვს გასაკიცხი³. პირველი [ცოდვა] ესაა არჩევანისა, ნებსით რომ განიშორა სიკეთე, ხოლო მეორე - ბუნებისა, არჩევანისგან გამომდინარე რომ უნებლიეთ განიშორა უკვდავება.

წინათქმა

სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი ლეონიდე XX საუკუნის საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის გამორჩეული მოღვაწე იყო. მას წილად ხვდა დიდი პატივი, 1917 წლის 12 (25) მარტს მცხეთაში, სვეტიცხოვლის საპატრიარქო ტაძრის ამბიონიდან სრულიად საქართველოსათვის ემცნო 116 წლოვანი მონობისაგან საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის განთავისუფლება. იგი უშიშრად, ბრძნულად ხელმძღვანელობდა ავტოკეფალია აღდგენილი ეკლესიის დროებით მმართველობას და ყველაფერი გააკეთა მისი სამართლებრივი და კანონიკური ინტერესების დასაცავად.

უწმიდესი და უნეტარესი კირიონ II-ის ტრაგიკული აღსასრულის შემდეგ, ჯერ როგორც პატრიარქის მოსაყდრე, შემდეგ სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ურთულეს პერიოდში ხელმძღვანელობდა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიას. უწმიდესი ლეონიდე მოესწრო საქართველოს თავისუფლებას და ბოლშევიკური რუსეთის მიერ მის ოკუპაციას... ჩვენმა საზოგადოებამ ცოტა რამ იცის ამ პიროვნების შესახებ. შევეცადე მისი მდიდარი ეპისტოლარული მემკვიდრეობისა და დროჟამს გადარჩენილი საარქივო მასალების ანალიზის საფუძველზე აღმედგინა მისი ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ძირითადი მომენტები. უწმიდეს ლეონიდეს ბედმა არგუნა დიდ საეკლესიო და ეროვნულ მოღვაწის კათოლიკოს-პატრიარქ კირიონ II-ის თანამებრძოლობა. ძნელია ასეთ პირობებში მკვლევარმა ყველა ნიუანსი გაითვალისწინოს. მომიტეოს მისმა სულმა თუ რამ დავაკელი...

პროფესორი სერგო ვარდოსანიძე
2014 წ.

სახარებაში მოთხრობილია, თუ როგორ გამოუჩნდა მოგვებს სასწაულებრივი ვარსკვლავი, რომელიც მათთვის დიადი მოვლენის, კაცთა მოდგმის გამომსყიდველი მესიის წუთისოფლად მოვლინების მაუწყებელი შეიქმნა და ისინი, იმავე ვარსკვლავით ნაწინამძღვრევნი და სულიერი სიხარულით განმსჭვალულნი, ბუნებრივია, გულმოდგინედ მიიჩქირიან საკუთარი მხსნელის მისაგებებლად და სათაყვანოდ. იერუსალიმში აღმოსავლელი უცხოტომელებისთვის ზეციური მანათობელი უჩინარდება, რომ აღთქმული მიწის მკვიდრებმაც მოულოდნელი სტუმრებისგან შეიტყონ სასიხარულო ამბავი. როდესაც მეფე ჰეროდე ვარსკვლავთმკითხავების ჩამოსვლის მიზეზს გაიგებს, იუდეველ მღვდელთმთავრებსა და მწიგონბრებს მოიხმობს, რომ რჯულის მცოდნე ადამიანებისგან მოისმინოს, თუ სად უნდა დაბადებულიყო ქრისტე. „ბეთლემს ჰურიასტანისასა, - ასე პასუხობენ მეფეს, - რამეთუ ესრეთ წერილ არს წინასწარმეტყუელისა მიერ: «და შენ, ბეთლემ, ქუეყანაჲ ეგე იუდაჲსი, არასადა უმრწემეს ხარ მთავართა შორის იუდაჲსთა, რამეთუ შენგან გამოვიდეს წინამძღუარი, რომელმან დამწყსოს ერი ჩემი ისრაჱლი»“ (მათ. 2. 5-6). წარმოდგენილი სიტყვები ძვ. წ. აღ-ის მერვე საუკუნეში იუდეის სამეფოში მოღვაწე, ესაიას თანამედროვე მორაშეთელ მიქეა წინასწარმეტყველს ეკუთვნის, რომელმაც საოცარი სიზუსტით განჭვრიტა იმ ადგილის სახელწოდება, სადაც საუკუნეების შემდეგ კაცობრიობის მხსნელი უნდა შობილიყო. მაგრამ საქმე ისაა, რომ თუკი ძველი აღთქმის საწინასწარმეტყველო წიგნის შესაბამის ადგილს ვნახავთ, მნიშვნელოვან სხვაობას აღმოვაჩენთ მათე მახარებლის მოხმობილ ციტატასა და თავად მიქეას მიერ წარმოთქმულ სიტყვებს შორის. მეტი თვალსაჩინოებისთვის ხსენებულ განსხვავებებს წარმოვადგენთ:

წინამდებარე პუბლიკაციაში სათაურად მოხმობილ ორ თემას შევეხებით. მიმოხილვას პირველი საკითხით დავიწყებთ, თუ რა მიზეზით განისაზღვრა შესაქმის დღეთა რაოდენობა რიცხვით ექვსი და წმინდა მაქსიმე აღმსარებლის შესაბამის სწავლებას წარმოვადგენთ შრომიდან, სახელწოდებით: „საღვთო წერილის სხვადასხვა სირთულის შესახებ“. იღომენი თალასე მეორმოცე კითხვაში დაინტერესდა, რატომ იყო გალილეის კანაში გამართული ქორწილისას სარწყულების რაოდენობა მაინცდამაინც ექვსი (შდრ. იოან. 2.6): „იყვნეს მუნ სარწყულნი ქვისანი ექუსნი, მდგომარენი მგავსად განწმენდისა მის ჰურიათაჲსა, რომელთა შთაისხიან საწყაული ორ-ორი გინა სამ-სამი“). წმინდა მაქსიმე დასმული შეკითხვის პასუხად უაღრესად რთულ მისტიკურ მოძღვრებას გადმოსცემს და ექვსის მნიშვნელობაზე ამახვილებს ყურადღებას, ერთგან კი შენიშნავს: „ხოლო რიცხვი «ექვსი» გულისხმობს ბუნების შემქმნელ ძალას არა მხოლოდ იმიტომ, რომ ექვს დღეში შექმნა ღმერთმა ცა და მიწა, არამედ იმიტომაც, რომ იმ რიცხვთაგან, რომლებიც ათის ფარგლებშია (ე. ი. ერთიდან ათამდე; ი. ო.), ეს არის უსრულყოფილესი და თავისი ნაწილებისგან შედგენილი რიცხვი“ (PG. t. 90; col. 396).

"ჩემთვის მარად საღმრთო იქნება ის ლტოლვილება, რომელსაც მივისწრაფოდი. ჩემს სიცოცხლეში ჩემი წარმატებისათვის არ მიზრუნია: არც ოქრო იზიდავდა ჩემს გულს და არც ჯილდო, პირადი ჩემი ინტერესები დიდი ხანია უარვყავ... დავიდგი თავზედ "ბაბილონის გოდოლი", შევუდექ საქმეს და საარაკო თავგადასავალი გადამხდა...

ჩემი აქ ყოფნა ხომ მეტად მძიმეა, მაგრამ მით უფრო დამიმძიმდება, როდესაც გულსაკლავი და არასანუგეშო ამბები მომივა სამშობლოდან... მომავალი ჩვენს ხელშია, კეთილსინდისიერი შრომაა მისი დამაგვირგვინებელი... წინ ფიანდაზის ნაცვლად მართალია ეკლიანი გზა გვიდევს, მაგრამ ვარდიუეკლოდ ვის მოუკრეფია, სიყვარულით უნდა ავიტანოთ ტანჯვა, ვინაიდან ტანჯვა სიყვარულის ნაყოფია, ძალა ტანჯვაშია... თავისუფლება ის წმიდა და ტკბილი დედის ძუძუა, რომელმაც გამოგვზარდა ჩვენ და კაცად გვაქცია. მონობისთანა მწარე ხვედრი დედამიწამ არ იცის. თავისუფლებას ბინა აქვს თავისუფალი კაცის გულში. იგი დამაგვირგვინებელია ჩვენი ცხოვრებისა, თავისუფლება ღვთიური ნიჭია...

სამშობლოზედ მზრუნველი მამულიშვილი უშიშრად ეგებება სიკვდილს".

კირიონ II